Dla rodziców i opiekunów
Dlaczego warto zachęcać dzieci do czytania książek?
O tym, że obcowanie z książką ma istotny wpływ na rozwój dzieci, nie trzeba raczej nikogo przekonywać. Naukowcy nie mają wątpliwości – regularne czytanie poprawia koncentrację, łagodzi objawy stresu i pozytywnie wpływa na jakość snu. A to dopiero początek ich długiej listy. Co jeszcze zyskują dzieci dzięki czytaniu książek?
Umberto Eco powiedział kiedyś, że „kto czyta książki, ten żyje podwójnie”. Trudno się z tym nie zgodzić – za pomocą lektury możemy przenieść się do innej rzeczywistości i oglądać ją cudzymi oczyma. Wydaje się to szczególnie ważne w przypadku młodych osób, których życiowe doświadczenia i poglądy na świat dopiero się kształtują. Książka zabiera dziecko w rejony, które w innym przypadku pozostałyby poza jego zasięgiem – począwszy od odległych geograficznie zakątków Ziemi i kosmosu, przez fantastyczne krainy zrodzone w wyobraźni autorów, aż po wewnętrzne światy bohaterów literackich. Z jednej strony książki są więc źródłem informacji o świecie, w którym żyjemy i zachodzących w nim zjawiskach. Sprzyjają poszerzaniu wiedzy ogólnej i rozwojowi zainteresowań dziecka. Z drugiej strony – rozbudzają wyobraźnię; z trzeciej – dają nam „dostęp” do umysłu innej istoty i niejako możliwość „wejścia w jej buty”. Czytając, dziecko ma szansę wczuć się w sytuację bohatera, poznać jego myśli i motywy postępowania w różnych, nierzadko trudnych, sytuacjach. Badania dowodzą, że z tego względu czytanie fikcji literackiej rozwija empatię, definiowaną jako zdolność do rozumienia cudzych stanów emocjonalnych, przeżyć i potrzeb.
Poprzez przeżywanie przygód razem z bohaterem literackim, dziecko może też w bezpiecznych warunkach – bo przecież książkę można w każdej chwili zamknąć i wrócić do „swojej” rzeczywistości – doświadczać całego wachlarzu uczuć: od radości i ekscytacji, poprzez wzruszenie, aż po strach, wstyd, złość czy zawiść. W ten sposób literatura podnosi umiejętność wglądu w siebie i przyczynia się do rozwoju inteligencji emocjonalnej. Niektóre lektury stwarzają też okazję do oswojenia przeżywanych przez dzieci lęków. Poruszają trudne tematy, pokazują, że problemy można rozwiązać, a z kłopotów wyjść obronną ręką. Dlatego zdarza się, że dzieci lubią wielokrotnie sięgać po te same historie – czerpią z nich otuchę lub z ich pomocą przepracowują trapiące je lęki. Istnieją nawet bajki terapeutyczne stworzone pod kątem oswajania konkretnych sytuacji, takich jak na przykład rozstanie rodziców, choroba w rodzinie czy odrzucenie przez rówieśników.
Warto też podkreślić, że książka może stanowić swego rodzaju kompas moralny. Historie przedstawiane w lekturach mogą zwracać uwagę dziecka na konsekwencje ludzkich decyzji, na ich wpływ na bohatera i jego otoczenie. Potwierdzają to same dzieci – w badaniu przeprowadzonym przez organizację Scholastic 40% młodych ankietowanych przyznało, że zdarzyło im się wyciągnąć ważną życiową lekcję z przygody bohatera literackiego.
Regularny kontakt z książką naturalnie wprowadza dziecko w świat języka. Przyczynia się do poszerzania zakresu słownictwa i rozwoju zdolności językowych, sprzyja utrwalaniu prawidłowej pisowni oraz kształtowaniu stylu pisarskiego. W efekcie pozytywnie wpływa na umiejętności komunikacyjne, a także rozwija umiejętność posługiwania się słowem pisanym. Czytaniu towarzyszy także stymulacja procesów myślowych. Wymaga ono bowiem rozumienia tekstu na różnych płaszczyznach – z początku głównie na tej dosłownej, konkretnej, a z czasem – metaforycznej. Nieco bardziej wprawiony czytelnik intuicyjnie czyta pomiędzy wierszami, dokonuje interpretacji tekstu, angażując własne doświadczenia, przeżycia i przemyślenia. Książki pomagają zrozumieć otaczający nas świat, a czytanie o danych zjawiskach pozwala lepiej je rozumieć i z większą łatwością o nich rozmawiać.
Jeszcze więcej korzyści dzieci czerpią ze wspólnego czytania razem z rodzicem lub opiekunem. Wspólna lektura to nie tylko sposób na ciekawe spędzenie czasu – wzmacnia tęż więź między młodym człowiekiem a dorosłym oraz stwarza okazję do rozmowy na rozmaite tematy. Jeśli dodamy do tego zabawę w zgadywanie „co mogłoby być, gdyby…” lub tworzenie ilustracji do czytanych historii, pobudzimy wyobraźnię dziecka w jeszcze większym stopniu.
Warto podkreślić, że czytanie dziecku na głos można z powodzeniem kontynuować także, gdy bez trudu czyta już ono samodzielnie. Słuchanie tekstu doskonali umiejętność koncentrowania uwagi na bodźcach słuchowych. Jest to szczególnie cenne w świecie, w którym młodzi ludzie są bezustannie bombardowani obrazami, a wielu z nich miewa trudność ze skupieniem się na tym, co słyszy. W przypadku dzieci, które czytają niechętnie, wspólna lektura może być też zachętą do kontaktu z książką. W takim przypadku można spróbować zaproponować latorośli czytanie na zmiany – pięć zdań czyta dziecko, pięć rodzic i tak na zmianę. Ciekawym ćwiczeniem dla uczniów mających problemy z czytaniem jest również słuchanie tekstu połączone ze śledzeniem go wzrokiem. Warto następnie porozmawiać z dzieckiem o treści, by upewnić się, że należycie skoncentrowało się podczas ćwiczenia.
Źródła:
Madeja-Bień K., „Analiza konsekwencji psychologicznych i rozwojowych codziennego czytania dzieciom na podstawie m.in. raportów z badań Fundacji »ABCXXI – Cała Polska czyta dzieciom«”
Sochacka K., „Rozwój umiejętności czytania”
strony internetowe (dostęp z dnia 17.03.2021)
https://science.sciencemag.org/content/342/6156/377).
https://zdrowie.pap.pl/psyche/czytanie-ksiazek-siedem-korzysci-dla-zdrowia
https://www.scholastic.com/readingreport/navigate-the-world.html
https://www.scholastic.com/readingreport/our-diverse-world.html
https://www.scholastic.com/content/dam/KFRR/Downloads/KFRReport_Finding%20Their%20Story.pdf
https://www.scholastic.com/readingreport/navigate-the-world.html
https://www.parent.com/blogs/conversations/how-reading-impacts-your-kids-brain
https://www.highspeedtraining.co.uk/hub/why-is-reading-important-for-children/
https://czytamsobie.pl/5-najwazniejszych-korzysci-z-czytania
https://www.sciencedaily.com/releases/2015/04/150425215617.htm,
Zapraszamy do udziału w bezpłatnych szkoleniach on-line organizowanych przez Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń.
Rodzic na 6+. Jak zadbać o oczy swoich dzieci? Wzrok w szkole – wyzwanie edukacji XXI wieku.
Rodzic na 6+ Wspieranie dziecka w wyborach szkoły – kompetencje, zawody
Psychoteka. Nastolatek a depresja.
(Cele szkolenia to: -podniesienie kompetencji rodziców, nauczycieli, specjalistów w zakresie wspierania młodych ludzi z depresją. -wsparcie rodziców, których dzieci chorują na depresję – jak rodzic może sobie z tym radzić, jak i gdzie szukać wsparcia.)
ilustracja: stories / freepik.com
Debata: Konsekwencje pandemii COVID 19 dla zdrowia psychicznego oraz edukacji dzieci i młodzieży
Zapraszamy do obejrzenia zapisu debaty online zorganizowanej przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę o wpływie i konsekwencjach pandemii COVID-19 na kondycję psychiczną dzieci i młodzieży, reformie polskiej psychiatrii dziecięcej i kryzysie edukacji. Zaproszeni eksperci rozmawiali o tym, jak pomóc dzieciom w czasie lock-down’u i przedłużającej się nauki zdalnej? Jak powinien wyglądać system wsparcia w sytuacji pandemii i okresie kilku lat po niej? Co czeka dzieci w post-covidowej rzeczywistości? Co dalej z reformą polskiej psychiatrii?
Depresja u dzieci
Jakie objawy powinny zaniepokoić rodziców i opiekunów dzieci? Co robić, gdy podejrzewamy, że nasze dziecko cierpi na depresję? Gdzie zgłosić się po pomoc? Jak rozmawiać z doświadczającym trudności młodym człowiekiem? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziecie Państwo w broszurach wydanych przez fundację “Zobacz…JESTEM”. Zachęcam do zapoznania się z treścią publikacji.
http://zobaczjestem.pl/wp-content/uploads/2021/01/Depresja-informacje-dla-rodzic%C3%B3w-i-opiekun%C3%B3w.pdf – Depresja – informacje dla rodziców
https://forumprzeciwdepresji.pl/wp-content/uploads/nastoletnia-depresja-poradnik-dla-rodzicow.pdf – Nastoletnia depresja
Strona o bezpiecznym korzystaniu z Internetu.
https://fdds.pl/rodzicu-zadbaj-o-dzieciecy-mozg-wprowadz-domowe-zasady-ekranowe/
Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę wraz z partnerami, Fundacją Orange oraz Facebook Polska startują z kampanią „Zadbaj o dziecięcy mózg” i promują domowe zasady ekranowe.
Wychowujemy pokolenie dzieci urodzonych w epoce urządzeń ekranowych i nowych technologii. Ponad 40 proc. rocznych i dwuletnich dzieci korzysta z tabletów lub smartfonów, a niemal co trzecie dziecko w tym wieku korzysta z tych urządzeń codziennie lub prawie codziennie. Ekrany dają wiele możliwości i mogą pozytywnie stymulować mózg, ale używane nadmiarowo mogą negatywnie wpływać na rozwój i zdrowie dziecka oraz relacje rodzinne.
